Przedsiębiorstwo
Jednostka gospodarcza zarejestrowana urzędowo zajmująca się produkcją czegoś i sprzedażą lub wykonywaniem jakichś usług (Wielki słownik języka polskiego).
Jeden z 3 podstawowych, oprócz gospodarstwa domowego i państwa, podmiotów w gospodarce rynkowej, wyodrębniony pod względem ekonomicznym, techniczno-produkcyjnym, organizacyjnym i prawnym (Internetowa encyklopedia PWN).
Przedsiębiorstwa istniały już w starożytności, jednak ostatecznie ukształtowały się w okresie kapitalizmu, w wyniku rozwoju gospodarki towarowej. Pierwotnie przedsiębiorstwo stanowiło własność jednego przedsiębiorcy, potem pojawiły się przedsiębiorstwa należące do kilku właścicieli. Początkowo przyjmowały formę prostych spółek osobowych, tzw. spółek cywilnych (często rodzinnych), w okresie kapitalizmu pojawiły się nowe formy spółek osobowych (ograniczające odpowiedzialność majątkową wspólników), spółki kapitałowe, a od połowy XIX w. (w Polsce od 1861) także przedsiębiorstwa spółdzielcze. We wszystkich okresach najliczniejsze były przedsiębiorstwa jednoosobowe (np. w Polsce 1938 do spółek kapitałowych należało tylko 1,5% zakładów handlowych, a do pojedynczych osób 92% zakładów), a jednak w okresie rozwiniętego kapitalizmu decydujące znaczenie miały spółki akcyjne; pierwsze z nich powstały na przełomie XVI i XVII w. (1600 brytyjska Kompania Wschodnioindyjska), w Polsce w 2. połowie XVIII w. (1766 Kompania Manufaktur Wełnianych); na ziemiach polskich ważną rolę zaczęły odgrywać dopiero od lat 70. XIX w. Osobną kategorię stanowią przedsiębiorstwa państwowe. Istniały już w średniowieczu i czasach nowożytnych (np. w Polsce żupy solne), dużą rolę odgrywały w okresie kształtowania się stosunków kapitalistycznych, np. w Królestwie Polskim i w Prusach do lat 70. XIX w. wielkie znaczenie miało skarbowe górnictwo i hutnictwo, a później we wszystkich państwach zaborczych państwowe przedsiębiorstwa kolejowe. Po 1918 w Polsce, oprócz kilku przedsiębiorstw monopolowych, do państwa należały koleje, poczta, a od 1934 także duże przedsiębiorstwa hutnicze. Po 1945 w Polsce przedsiębiorstwa państwowe stały się formą dominującą we wszystkich dziedzinach gospodarki poza rolnictwem; po 1989 rozpoczął się gwałtowny rozwój przedsiębiorstw prywatnych (Internetowa encyklopedia PWN).
Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na:
Prawo gospodarcze:
• w ujęciu podmiotowym - przedsiębiorstwo jest podmiotem praw i obowiązków, które wynikają z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej na własne ryzyko, rachunek i odpowiedzialność, działalność jest prowadzana w sposób trwały,
• w ujęciu przedmiotowym - przedsiębiorstwo to działalność gospodarcza, w skład której wchodzą składniki majątkowe o charakterze materialnym i niematerialnym, pozwalające na prowadzenie działalności wytwórczej, handlowej czy usługowej,
• w ujęciu funkcjonalnym - przedsiębiorstwo stale prowadzi działalność w celach zarobkowych (Encyklopedia Zarządzania).
Rodzaj działalności:
• produkcyjne - wytwarzające dobra materialne (produkty i wyroby), również przedsiębiorstwa przemysłowe (przemysłu przetwórczego i wydobywczego), jak i rolne oraz budowlane;
• handlowe - przedsiębiorstwa oferujące handel detaliczny jak i hurtowy;
• usługowe - przedsiębiorstwa świadczące usługi, w tym spedycyjno-transportowe, finansowe, usług gastronomicznych, oświatowych, turystycznych, zdrowotnych, komunalnych, turystycznych, kulturalnych i wiele innych (Encyklopedia Zarządzania).
Wielkość przedsiębiorstwa:
• średnie przedsiębiorstwo - zatrudnia mniej niż 250 pracowników, a jego roczny obrót nie przekracza 50 milionów euro lub jego całkowity roczny bilans nie przekracza 43 milionów euro;
• małe przedsiębiorstwo - jest to przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 50 osób, a jego roczny obrót nie przekracza 10 milionów euro lub jego całkowity roczny bilans nie przekracza 10 milionów euro;
• mikro przedsiębiorstwo – zatrudnia mniej niż 10 pracowników, a jego roczny obrót nie przekracza 2 milionów euro lub jego całkowity roczny bilans nie przekracza 2 milionów euro;
• duże przedsiębiorstwo - jest to przedsiębiorstwo, które nie należy do przedsiębiorstw wyżej wymienianych (Encyklopedia Zarządzania)
Własność przedsiębiorstwa:
• publiczne - przedsiębiorstwa należące do Skarbu Państwa, do jednostek samorządu terytorialnego oraz własności mieszane;
• prywatne - przedsiębiorstwa osób fizycznych, spółdzielnie oraz spółki cywilne (Encyklopedia Zarządzania).
⠀ Wielki słownik języka polskiego. Retrieved from: https://wsjp.pl/haslo/podglad/4247/przedsiebiorstwo
⠀ Internetowa encyklopedia PWN. Retrieved from: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/przedsiebiorstwo;3963282.html
⠀ Encyklopedia Zarządzania. Retrieved from: https://mfiles.pl/pl/index.php/Przedsi%C4%99biorstwo