Ubóstwo

Zjawisko społeczne polegające na braku dostatecznych środków materialnych do zaspokajania potrzeb życiowych jednostki lub rodziny (Internetowa encyklopedia PWN).
W nauce i polityce interpretacja pojęcia „ubóstwo” jest uwarunkowana różnymi postawami aksjologicznymi. Spór dotyczy zarówno istoty ubóstwa (ubóstwo absolutne i względne), jego kryteriów i mierników (poziom dochodów, poziom i struktura wydatków, minimum biologiczne, minimum socjalne, subiektywne poczucie ubóstwa), przyczyn ubóstwa (cechy systemu społeczno-gospodarczego, zachowania i postawy ubogich), jak i sposobów walki z ubóstwem, zwłaszcza roli państwa, samopomocy i solidarności społecznej oraz samoodpowiedzialności jednostki. Ubóstwo może przybierać różne, stopniowalne postaci: niedostatku, biedy, nędzy, które wzajemnie się warunkują i powodują różne skutki społeczne — od poczucia bezradności i utraty motywacji do działania, przez choroby, wykluczenie społeczne do, w skrajnych przypadkach, śmierci (Internetowa encyklopedia PWN).
Większość państw prowadzi świadomą, planową działalność w zakresie zabezpieczenia społecznego, pomocy najuboższym i zwalczania ubóstwa, co znajduje wyraz w konstrukcji budżetu, planowaniu wydatków na pomoc społeczną. Badania na temat ubóstwa, dochodów, kosztów utrzymania, bezrobocia, minimum socjalnego przedsięwzięto już w końcu XIX w., a ich prekursorami byli Ch. Booth (pierwsze 1889–91) oraz B.S. Rowntree (1901). Obecnie tego typu badania są prowadzone w większości państw świata. W Polsce od lat 70. XX w. określa się tzw. linię ubóstwa mierzoną wielkością minimum socjalnego (Internetowa encyklopedia PWN).
Ubóstwo – nauki społeczne wyróżniają ubóstwo absolutne i ubóstwo względne. Ubóstwo absolutne dotyczy podstawowych warunków, które muszą zostać spełnione, aby jednostka mogła przeżyć i zachować zdrowie. W tym ujęciu ubóstwo to: brak podstawowych środków do życia odpowiedniej ilości pożywienia, schronienia, ubrania. O każdym człowieku, który żyje głodny, nie ma dachu nad głową oraz ubrania – bez względu na szerokość geograficzną czy wiek można powiedzieć, że jest ubogi. Ubóstwo absolutne dotyka najczęściej obywateli państw rozwijających się. Ubóstwo względne mierzy się w odniesieniu do ogólnego standardu życia w danym społeczeństwie. Według tego podejścia ubóstwo definiuje się kulturowo i dlatego nie należy go mierzyć jednakową miarą, bo ludzie nie wszędzie mają jednakowe potrzeby. Jedną z podstawowych technik pomiaru ubóstwa jest wyznaczanie granicy ubóstwa na podstawie cen produktów niezbędnych do życia w danym kraju. Za ubogie uznaje się te gospodarstwa domowe, których dochód kształtuje się poniżej tej granicy. Globalny wzrost poziomu życia sprawia, że normy ubóstwa względnego ulegają stopniowo zmianie. Np. samochód, lodówka, telefon kiedyś były dobrami luksusowymi, a dziś w większości społeczeństw uprzemysłowionych stanowią niezbędny warunek pełnego, aktywnego życia. Sposób definiowania ubóstwa i metody jego pomiaru mają wpływ na sposób tworzenia programów, formułowanych przez politykę społeczną, nakierowanych na politykę ograniczenia ubóstwa. Kategoria ta jest zmienna w czasie i zróżnicowana terytorialnie. Sytuacja materialna gospodarstw domowych, która obecnie kwalifikuje je do sfery ubóstwa, na pewno nie powodowałaby takiej klasyfikacji kilkadziesiąt lat temu. Jednocześnie ci, którzy są uważani za ubogich w krajach Europy Zachodniej mają wielokrotnie lepszy status materialny niż np. mieszkaniec Indii (Encyklopedia Zarządzania).

Źródła:

⠀ Internetowa encyklopedia PWN. Retrieved from: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/ubostwo;3990730.html

⠀ Encyklopedia Zarządzania. Retrieved from: https://mfiles.pl/pl/index.php/Ub%C3%B3stwo