Gatunek Mowy

To kulturowo i historycznie ukształtowany oraz ujęty w społeczne konwencje, sposób językowego komunikowania się; wzorzec organizacji tekstu. Wtórnie termin ten oznacza także zbiór tekstów, w których określony wzorzec jest realizowany, aktualizowany (Wyrwas, K.).
M. Bachtin (a za nim inni badacze, np. polscy: Antoni Furdal, Bożena Witosz, Maria Wojtak, Anna Wierzbicka, Danuta Ostaszewska,Stanisław Gajda) dokonał systematyki gatunków mowy, dzieląc je na dwie klasy (Jaworska, M.).
Gatunki prymarne mają stosunkowo prostą strukturę, mogą być ustne (np. replika dialogu, rozkaz, polecenie, opowieść), jak i pisemne (np. wypowiedzi publicystyczne, list, dziennik, dokument urzędowy). Druga klasa to gatunki wtórne, które odznaczają się złożoną budową, np. powieść, dramat, rozprawa naukowa, rozbudowana forma publicystyczna. Utwór reprezentujący gatunek wtórny składa się z elementów będących utworami prostymi: dialogów, elementów publicystyki czy rozprawy naukowej albo filozoficznej (Bachtin, 2004, s. 81–83). Zdaniem badacza o wyborze gatunku decyduje zamiar komunikacyjny nadawcy (Jaworska, M.).

Źródła:

⠀ Jaworska, M. (2021). Komentarz, ocena, opinia, recenzja–rekonesans badawczy. Respectus Philologicus, (40 (45)), 158-169. Retrieved from: https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=972847

⠀ Wyrwas, K. (2002). Skarga jako gatunek mowy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Retrieved from: https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/1517