Fonologia

Dział językoznawstwa zajmujący się badaniem funkcjonalnych właściwości dźwięków i opisem systemu dźwięków danego języka (Wielki słownik języka polskiego).
Jej rozwój można podzielić na okresy, których granice są nieostre. Fonologia psychologiczna (1880–1920, J. Baudouin de Courtenay, wczesne lata szkoły praskiej) ujmowała elementy fonetyczne w kategoriach procesów duchowych, traktując fonem jako odwzorowanie w duszy fiz. elementów dźwiękowych języka. Fonologia funkcjonalna (1920–40, N.S. Trubieckoj, R. Jakobson) badała dystrybucję głosek, ale za podstawę definicji fonemu przyjmowała relacje semantyczne (formy i znaczenia wyrazów). W fonologii strukturalnej (1940–60, K.L. Pike, L. Bloomfield), zw. też fonemiką, odrzuca się wszelkie odniesienia do procesów psychicznych oraz semantyki, opierając system fonemów na zasadach dystrybucyjnych (dystrybucjonizm) uzupełnionych kilkoma dodatkowymi kryteriami, m.in. kryterium symetryczności systemu. Fonologia generatywna (od 1960, M. Halle, N. Chomsky) łączy ściśle problematykę fonetyczną z morfologiczną i przyjmuje abstrakcyjno-mentalistyczny poziom opisu, w którym postuluje się „wyjściowe” (podstawowe) formy wyrazów o postaci matryc, gdzie poszczególne rzędy stanowią binarne (+, –) cechy dystynktywne, a kolumny odpowiadają segmentom. Granice tych segmentów występują w miejscach, w których co najmniej jedna cecha zmienia znak z wartości + na – lub odwrotnie (Internetowa encyklopedia PWN).

Źródła:

⠀ Wielki słownik języka polskiego. Retrieved from: https://wsjp.pl/haslo/podglad/70681/fonologia/5182805/nauka

⠀ Internetowa encyklopedia PWN. Retrieved from: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/fonologia;3901823.html