Czas

Wielkość służąca do chronologicznego szeregowania zdarzeń (Internetowa Encyklopedia PWN).

Według koncepcji I. Newtona (dominującej do połowy XIX w.) czas jest wielkością bezwzględną, absolutną (stąd tzw. czas absolutny), niezależną od przestrzeni i jakichkolwiek czynników fizycznych (upływa jednakowo we wszystkich układach odniesienia). Obecnie przyjmowana koncepcja czasu opiera się na teorii względności A. Einsteina, według której czas i przestrzeń są traktowane równoprawnie, tworząc czterowymiarowe continuum — czasoprzestrzeń (czas jest czwartą współrzędną obok współrzędnych przestrzennych). W myśl tej teorii pojęcie jednoczesności zdarzeń zależy od układu odniesienia (czas własny, dylatacja czasu), a czas nie ma charakteru absolutnego. Ogólna teoria względności opisuje związek czasoprzestrzeni z polem grawitacyjnym i rozkładem materii; zgodnie z tą teorią czas jest zależny od rozkładu materii; niezmienniczy, niezależny od wyboru układu odniesienia charakter mają nie odstępy czasu i odległości przestrzenne, ale odległości między zdarzeniami w czasoprzestrzeni (Internetowa Encyklopedia PWN).
W każdym miejscu można określić czas lokalny: jest to czas (pora dnia) określony według położenia Słońca obserwowanego z danego miejsca (lub według innej umownie przyjętej reguły). Czas lokalny jest jednakowy dla wszystkich punktów leżących na tym samym południku ziemskim i inny dla punktów leżących na różnych południkach. Ze względu na ruch obrotowy Ziemi w kierunku wschodnim czasy lokalne na południkach leżących na wschód od danego południka są późniejsze, a leżące na zachód — wcześniejsze. Posługiwanie się zarówno czasem lokalnym jak i TU (w TU w danej chwili ta sama godzina na całej kuli ziemskiej odpowiada różnym porom dnia) jest niepraktyczne; wprowadzono więc czasy strefowe. Powierzchnię Ziemi podzielono płaszczyznami południkowymi na 24 strefy czasu co 15° długości geograficznej, co odpowiada różnicy czasu lokalnego 1 h; ten sam czas umownie przyjęto za obowiązujący w całej strefie obejmującej 15°, po 7,5° na wschodzie i na zachodzie od południka środkowego strefy. Czas zachodnioeuropejski odpowiada strefie 0 (południk przechodzący przez Greenwich); czas środkowoeuropejski — strefie 1 (południk 15° długości wschodniej), czas wschodnioeuropejski — strefie 2 (południk 30° długości wschodniej). W niektórych krajach stosuje się odmienny czas w zimie i w lecie (np. w Polsce czasem zimowym jest czas środkowoeuropejski, a letnim czas o 1 h późniejszy). Z zagadnieniem czasu strefowego wiąże się sprawa datowania dni; na mapie czasów strefowych w pobliżu południka 180° przebiega linia zmiany daty rozgraniczająca obszary na kuli ziemskiej różniące się datą kalendarzową o 1 dzień (przy jej przekraczaniu ze wschodu na zachód dodaje się w rachubie czasu 1 dzień, zaś z zachodu na wschód odejmuje 1 dzień) (Internetowa Encyklopedia PWN).

Źródła:

Internetowa Encyklopedia PWN. Retrieved from: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/czas;3889272.html