Teoria Względności
Teoria fizyczna stworzona przez Alberta Einsteina, dotycząca właściwości zjawisk mechanicznych i elektrodynamicznych zachodzących w czasie i przestrzeni (Wielki słownik języka polskiego).
Teoria względności to dział fizyki współczesnej zajmujący się podstawowymi właściwościami przebiegu procesów w czasie i przestrzeni (Internetowa Encyklopedia PWN).
Każda teoria fizyczna, w której występują relacje czasoprzestrzenne, zawiera sobie właściwą zasadę względności, określającą, czy są w tej teorii wyróżnione układy odniesienia, i jakie, oraz jak opisy zjawisk w różnych takich układach są ze sobą powiązane (Internetowa Encyklopedia PWN).
Teorię opartą na zasadzie względności Einsteina nazywa się szczególną teorią względności. Podstawowym pojęciem szczególnej teorii względności jest zdarzenie. Zbiór zdarzeń stanowi czasoprzestrzeń (czasoprzestrzeń Minkowskiego). Wszystkie właściwości tego zbioru niezmiennicze względem przekształceń Lorentza stanowią czterowymiarową geometrię czasoprzestrzeni. Z przeprowadzonej przez Einsteina analizy pojęć czasoprzestrzennych, przy korzystaniu tylko z elementarnych pojęć fizyki klasycznej i niezmienniczości prędkości światła, wynika, iż pojęcie czasu absolutnego jest pojęciem przybliżonym, mającym sens jedynie w sytuacjach, kiedy można uznać, że c = ∞. Elektrodynamika spełniała nową zasadę względności automatycznie, a reszta fizyki klasycznej wymagała modyfikacji. Einstein sformułował nową (tzw. relatywistyczną) mechanikę, a także termodynamikę i optykę zgodnie z nową zasadą względności; klasyczne wersje tych teorii okazały się teoriami przybliżonymi, słusznymi dla prędkości małych w porównaniu z c(Internetowa Encyklopedia PWN).
Szczególna teoria względności przewidziała istnienie licznych, nieznanych przedtem zjawisk, z których wszystkie znalazły potwierdzenie w doświadczeniach. Za najważniejsze jej konsekwencje uznaje się: uzależnienie czasu przebiegu zjawisk fizycznych, masy cząstek i wielu innych wielkości od stanu ruchu układu, w którym te zjawiska są opisane; podanie związku E = mc2 pomiędzy masą m i energią E ciała; eliminację z fizyki pojęcia eteru i nadanie polom fizycznym statusu samodzielnych obiektów fizycznych, charakteryzujących się masą, gęstościami pędu, energii, momentu pędu itp.; uznanie pewnych wielkości, uznawanych poprzednio za wielkości odrębne, za składowe jednej wielkości określonej w czasoprzestrzeni. Szczególna teoria względności stanowi podstawę konstrukcji współczesnych akceleratorów cząstek, a kinematyka relatywistyczna jest potwierdzona tysiącami doświadczeń nad rozpraszaniem cząstek o wysokich energiach. Zasada względności Einsteina jest we współczesnej fizyce przyjmowana jako jedno z podstawowych kryteriów metodologicznych, które powinna spełniać każda teoria (Internetowa Encyklopedia PWN).
W 1916 Einstein sformułował ogólną teorię względności. W teorii tej zjawisko powszechnego ciążenia (grawitacja) jest spowodowane wystąpieniem krzywizny czasoprzestrzeni, która jest przestrzenią bardziej ogólną (Riemanna geometria, nieeuklidesowe geometrie) niż niemająca krzywizny czasoprzestrzeń Minkowskiego. Właściwości geometryczne tej ogólnej czasoprzestrzeni zależą od ruchu i rozkładu materii oraz pól, i z kolei same określają ruch materii oraz mają wpływ na pola. Zależność ta jest określona przez równania Einsteina; rozwiązaniami tych równań są czasoprzestrzenie odpowiadające rozmaitym sytuacjom fizycznym, a jedną z nich, dla przypadku gdy nie ma materii i pól, jest czasoprzestrzeń Minkowskiego. W ogólnej teorii względności nie ma żadnych wyróżnionych układów odniesienia. Pojawiają się one jednak wtedy, gdy rozwiązania równań Einsteina mają pewnego rodzaju symetrie. Czasoprzestrzeń Minkowskiego jest rozwiązaniem o maksymalnej symetrii, a układy odniesienia wyróżnione przez tę symetrię są układami inercjalnymi. Ogólna teoria względności przewiduje poprawki do ruchu ciał i światła w polu grawitacyjnym; zostały one potwierdzone przez doświadczenie (Mössbauera zjawisko). Ogólna teoria względności znalazła duże zastosowanie w astrofizyce i kosmologii; umożliwia ona m.in. konstruowanie modeli kosmologicznych Wszechświata; jeden z takich modeli tłumaczy zaobserwowane zjawisko ucieczki odległych galaktyk rozszerzaniem się Wszechświata (Internetowa Encyklopedia PWN).
Wielki słownik języka polskiego. Retrieved from: https://wsjp.pl/haslo/podglad/52829/teoria-wzglednosci
Internetowa Encyklopedia PWN. Retrieved from: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wzglednosci-teoria;3999245.html